Zuckerberg Ne ile Suçlanıyor?
Ankara’nın soğuk bir sabahında, kahvemi yudumlarken bir anda gözlerim telefona kaydı. Sosyal medyada gezinirken, Mark Zuckerberg’in hakkında çıkan haberleri gördüm ve hemen bir an durakladım. Hani bazen bir şeyin haberini duyduğunda, “Bu da ne şimdi?” diye bir şaşkınlık yaşarsın ya, işte tam olarak öyle bir his oldu. Mark Zuckerberg, Facebook’un kurucusu, dünya çapında tanınan bir figür, ama ne ile suçlanıyor? Düşünmeye başladım, tam olarak neler oluyor? Gel, bu yazıda seninle Zuckerberg’in son zamanlarda hakkında çıkan suçlamalara yakından bakalım.
Facebook ve Gizlilik İhlalleri
Öncelikle, Zuckerberg’i suçlayan en büyük iddialardan biri, kişisel verilerin ihlaliyle ilgili. Bu suçlama, aslında Facebook’un en büyük skandallarından birini doğurmuştu. 2018’de Cambridge Analytica skandalı patlak verdiğinde, milyonlarca Facebook kullanıcısının verileri izinsiz bir şekilde kullanıldı. Bu olayda, kişisel verilerin üçüncü şahıslarla paylaşıldığı, kullanıcıların onayı olmadan siyasi amaçlar için kullanıldığı ortaya çıktı. Zuckerberg ve Facebook, kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılaştı. İstatistiklere göre, bu skandal, Facebook’un kullanıcı güvenini %20 oranında düşürdü. Şirketin değer kaybı, o dönemde neredeyse 120 milyar dolara kadar çıktı. Hangi sosyal medya şirketi böylesi bir darbeyi kaldırabilir, değil mi?
Bu olayda Zuckerberg’in suçlanmasının nedeni, Facebook’un platformunu kullanarak, kişisel verilerin korunmasına dair yasal sorumluluklarını yerine getirmemesi. Yani şirketin verileri nasıl topladığı, sakladığı ve paylaştığına dair şeffaflık eksikliği, büyük bir güven kaybına neden olmuştu. Peki, bu sadece bir yanlış anlaşılma mıydı, yoksa gerçekten de Zuckerberg’in başını belaya sokan ciddi bir hata mıydı?
Monopol Kurma ve Rekabet İhlalleri
Bir başka suçlama ise, Zuckerberg’in ve dolayısıyla Facebook’un, dijital dünyada tekelci bir yapıyı sürdürme çabaları. Facebook, 2012 yılında Instagram’ı, 2014’te de WhatsApp’ı satın alarak, rakiplerini tek tek ortadan kaldırdı. Bu hareketlerin ardında ne kadar stratejik bir düşünce olduğunu anlamak zor değil. Ancak, birkaç yıl önce ABD Federal Ticaret Komitesi (FTC), Facebook’un bu birleşmeleri tekelleşme amaçlı gerçekleştirdiğini ve rekabeti ihlal ettiğini belirterek bir dava açtı. Durumun ciddiyetini anlatmak için bir örnek vereyim: 2021’de Facebook’un yıllık gelirinin yaklaşık 85 milyar dolar olduğu düşünülürse, bu tarz monopol suçlamalarının ne kadar büyük bir tehdit oluşturduğunu anlayabilirsin.
Zuckerberg’in suçlandığı bir diğer konu da, bu şirketlerin kullanıcı verilerini birbirleriyle entegre ederek, daha büyük bir veri havuzu yaratmasıydı. Bu da, kullanıcılara ait gizli bilgilerin bir araya getirilip, daha büyük ve kontrol edilemez bir veri yığını haline gelmesi demek. Bu durum da kullanıcıların özel hayatlarının ihlali anlamına geliyor ve bunun arkasında Zuckerberg’in izlediği stratejiler yer alıyor. Birçok kişi, bunun sadece ticari bir hamle olduğunu savunsa da, bu tarz suçlamalar sosyal medyanın geleceği hakkında ciddi soru işaretleri doğuruyor.
Zuckerberg ve Siyaset
Zuckerberg’in suçlandığı bir başka konu ise, Facebook’un seçim manipülasyonlarında kullanılması. Geçtiğimiz yıllarda, Facebook’un çeşitli siyasi partilerin lehine manipülasyon yaptığına dair pek çok iddia gündeme geldi. Özellikle 2016 ABD Başkanlık Seçimleri’nde, sosyal medya platformlarının, siyasi propagandalara alet olduğu konuşulmuştu. 2018’deki bir soruşturmada, Facebook’un hem kendi algoritmalarını hem de kullanıcı verilerini, siyasi reklam verenlerinin lehine kullandığı tespit edildi. Bu da Zuckerberg’in, şirketinin güvenliği ve bağımsızlığı konusunda ciddi sorulara neden oldu.
Birçok kullanıcı, bu durumu ‘sosyal medya üzerindeki manipülasyon’ olarak tanımlarken, bazıları da Facebook’un kişisel verileri siyasi amaçlarla kullanmasının yalnızca ticari çıkarları doğrultusunda yapıldığını düşünüyor. Fakat son tahlilde, bu suçlamalar Zuckerberg ve Facebook için büyük bir endişe kaynağı. Hatta 2021’de gerçekleşen bir duruşmada, Zuckerberg şahsen ifade verdi ve şirketinin şeffaflık konusunda daha fazla adım atması gerektiğini kabul etti.
Zuckerberg’in Geleceği ve Sosyal Medyanın Rolü
Şu an Zuckerberg, yalnızca geçmişteki suçlamalarla değil, gelecekteki yasal ve etik zorluklarla da baş başa. Özellikle Avrupa Birliği ve ABD gibi ülkelerde, sosyal medya şirketlerinin kullanıcı verilerine ilişkin daha katı yasalar çıkarılacak gibi görünüyor. Zaten Zuckerberg, bu yasalarla başa çıkmak için Facebook’u yeniden şekillendirmeye çalışıyor. Meta adı altında kurduğu yeni şirketle, sanal gerçeklik ve dijital dünya üzerine daha fazla yatırım yapmayı planlıyor. Ama tüm bu yatırımların yanında, eski suçlamaların gölgesinde kalması, hem sosyal medya devini hem de Zuckerberg’in itibarını tehdit ediyor.
Günümüzde sosyal medya, bir eğlence alanı olmanın ötesine geçmişken, Zuckerberg’in geçmişteki hataları, tüm dijital dünyaya yeni düzenlemelerin kapısını aralamış durumda. Sonuç olarak, Zuckerberg ne ile suçlanıyor? Gizlilik ihlalleri, tekelci davranışlar, seçim manipülasyonları… Tüm bunlar, sadece birkaç yıl içinde dünyanın en büyük sosyal medya platformunun karşılaştığı sorunlardan birkaçı. Ancak, her suçlamanın ardında daha büyük bir soru yatıyor: Teknolojinin bu kadar güçlü olduğu bir dünyada, şirketler gerçekten ne kadar sorumlu olmalı?